Veelgestelde vragen

Mentorschap, bewind en curatele zijn verschillende maatregelen om mensen (tegen zichzelf) te beschermen, wanneer ze geen goede beslissingen kunnen nemen.

• Mentorschap is voor persoonlijke beslissingen.
• Bewind doelt op financiële beslissingen.
• Curatele is voor financiële - en persoonlijke beslissingen en is de zwaarste maatregel die de Nederlandse wetgeving kent.

In geval van curatele is iemand zogenaamd handelingsonbekwaam en mag diegene bepaalde beslissingen niet zelf meer nemen. Als er sprake is van mentorschap of bewind dan is iemand handelingsonbevoegd en kan diegene bepaalde beslissingen alleen nemen samen met de mentor of bewindvoerder, of na toestemming van de kantonrechter.

In de eerste plaats kan iemand zelf om de maatregel vragen. De partner kan ook een verzoek doen, net zoals de familie tot in de vierde graad. Dat zijn ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen en ook broers en zussen, ooms, tantes, neven en nichten.

Daarnaast kan de officier van justitie de maatregel verzoeken. Dit is van belang als er geen familie meer is die het verzoek kan doen, of als de familie goede redenen heeft om het verzoek zelf niet te doen. De betrokkene kan het de familie zo kwalijk nemen, dat de verhoudingen binnen de familie te zeer worden beschadigd.

Verder kan mentorschap, bewind of curatele worden aangevraagd door de bestuurder van een woonvoorziening of instelling waar de cliënt verblijft. Het is dan noodzakelijk te vermelden waarom de partner van de betrokken persoon, of de bloedverwanten in de eerste en tweede graad (ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen en broers en zussen) niet het verzoek indienen.

Tijdens een bezoek aan de huisarts komt het met regelmaat voor dat hij iets hoort of constateert over het welzijn van een cliënt. De huisarts kan de cliënt doorverwijzen naar een hulpverlener, ouderenadviseur of maatschappelijk werker, die indien nodig een wettelijk vertegenwoordiger kan zoeken.

De procedure om mentorschap, bewind of curatele aan te vragen neemt ongeveer twee maanden in beslag. Als de kantonrechter akkoord gaat met het verzoek voor de maatregel, wordt er een beschikking afgegeven. Dit is een formeel document, waarin het besluit tot mentorschap, bewind of curatele wordt vastgelegd.

Nadat de beschikking is afgegeven, begint het mentorschap, bewind of curatele. Dit start met het opvragen en lezen van het zorg - en financiële dossier. Wij voeren gesprekken met de cliënt, begeleiders en indien mogelijk familieleden om een volledig beeld van de cliënt te krijgen. Wie is de cliënt? Wat is de geschiedenis? Wat zijn de wensen en toekomstverwachtingen van de cliënt? Tot slot stellen wij samen met de cliënt en zijn eventuele begeleiders het plan van aanpak voor mentorschap, bewind of curatele op.

De rechter benoemt de mentor, bewindvoerder of curator in principe voor onbepaalde tijd, maar zal elke vijf jaar beoordelen of het mentorschap, bewind of curatele nog nodig is.

Als mentor, bewindvoerder of curator is het essentieel om een vertrouwenspersoon te worden voor de cliënt. Daarom onderhoudt de mentor, bewindvoerder of curator regelmatig contact met de cliënt. Dit om goed te luisteren naar de cliënt, de situatie te begrijpen en de wensen en behoeften van de cliënt te kennen.

De mentor, bewindvoerder of curator behartigt zowel persoonlijke als financiële belangen. De mentor fungeert als raadgever, bemiddelaar en beschermer van de cliënt. Bij bijvoorbeeld gesprekken met zorgaanbieders, leggen we samen met de arts het medische beleid vast, bespreken we het zorgplan en controleren we of de gestelde doelen worden behaald. De mentor heeft een coördinerende rol en streeft naar kwaliteit van zorg en leven voor de cliënt. De bewindvoerder beheert de financiële zaken van de cliënt en zorgt ervoor dat de financiële administratie op orde is. Zo voert de bewindvoerder namens de cliënt betalingen uit en stellen we budgetplannen op. Curatele is de meest ingrijpende maatregel, waarbij de curator zowel persoonlijke als financiële belangen behartigt. De betrokkene wordt dan handelingsonbekwaam verklaard.

Tijdens mentorschap is het essentieel dat de mentor de belangen van de betrokkene behartigt. De persoon die onder mentorschap staat, is onbevoegd om zelf juridische handelingen te verrichten met betrekking tot persoonlijke zorg, verpleging, behandeling of begeleiding. In deze situaties wordt de betrokkene vertegenwoordigd door de mentor. Het is echter vanzelfsprekend dat de betrokkene nooit tegen zijn vrije wil in mag worden onderworpen aan medische experimenten, en dit geldt ook voor opname in een psychiatrische instelling. De mentor rapporteert op verzoek van de bevoegde rechter over het mentorschap en is verplicht alle relevante informatie aan de kantonrechter te verstrekken.

Bewindvoering houdt in dat een bewindvoerder de financiële zaken van de betrokkene beheert. De cliënt wordt handelingsonbevoegd verklaard voor financiële beslissingen. De bewindvoerder stelt budgetplannen op, voert betalingen uit en zorgt ervoor dat de financiële administratie op orde is.

Curatele is de meest ingrijpende maatregel. Hierbij behartigt de curator zowel persoonlijke als financiële belangen. De betrokkene wordt volledig handelingsonbekwaam verklaard. De curator neemt beslissingen over alle aspecten van het leven van de cliënt.

Het mentorschap, bewind of curatele wordt meestal voor onbepaalde tijd uitgesproken. Op voorhand is het namelijk lastig in te schatten wanneer bijvoorbeeld de gezondheidssituatie weer optimaal is. Als het beter gaat en de cliënt weer zelf zijn of haar belangen kan behartigen, dient Infi+ een opheffingsverzoek bij de kantonrechter in.

Het mentorschap, bewind of curatele eindigt bij overlijden. Dit gebeurt van rechtswege op de dag van overlijden. Het regelen van een uitvaart of de afwikkeling van de nalatenschap is geen taak voor de wettelijk vertegenwoordiger. Daarom is een van de belangrijkste taken van de vertegenwoordiger om zo nauwkeurig mogelijk te weten wat de wensen van de cliënt zijn. Gedurende het leven zorgt de vertegenwoordiger er hierom voor dat de wensen met betrekking tot de laatste levensfase, het overlijden en de uitvaart zo goed mogelijk in kaart worden gebracht.

Mentorschap is een door een Nederlandse kantonrechter opgelegde maatregel. Het is bedoeld voor een volwassen man of vrouw die begeleiding, verzorging of verpleging nodig heeft. Vaak kan een partner of familielid opkomen voor iemands belang, maar soms lukt dat niet meer. Dan wordt gekeken of een mentor kan worden aangesteld. Na beoordeling door het kantongerecht wordt de mentor door de kantonrechter tot wettelijk vertegenwoordiger benoemd.

Het komt steeds vaker voor dat mensen hun greep op hun eigen leven verliezen en niemand hebben die het stuur kan overnemen. Dit kan gaan om kinderloze, alleenstaande of verweduwde ouderen met een ernstige ziekte, zoals dementie of een hersenbloeding. Maar ook oudere mensen met een verstandelijke beperking van wie de persoonlijke belangen altijd door hun ouders zijn behartigd, die dat nu niet meer doen of kunnen doen omdat ze daar te oud voor zijn geworden of inmiddels overleden zijn. Ook komt het voor dat er wel familieleden zijn die zaken kunnen waarnemen, maar dat door (scherpe) familieconflicten niet kunnen doen. In de psychiatrie kan het juist goed zijn voor de verhouding tussen de cliënt en zijn familieleden om de belangenbehartiging door iemand van buiten de familiekring te laten doen, die een wat neutralere positie kan innemen.

In de volgend situaties is een mentor nodig:

• Als een persoon door lichamelijke en/ of psychische oorzaken niet meer in staat is om de regie over zijn of haar zorg te voeren en daardoor geen weloverwogen besluit kan nemen.
• Als een persoon door lichamelijke en/ of psychische oorzaken begeleiding en bescherming nodig heeft tegen zichzelf of anderen.
• Als een persoon geen familie heeft die zijn of haar belangen kan of wil behartigen.
• Als er binnen de familie van een persoon onenigheid bestaat over de zorg of de behandeling van de betrokkene.

Een mentor behartigt de persoonlijke, niet-financiële belangen. De mentor staat naast de cliënt en kijkt naar de behoeften op het gebied van zorg. De mentor treedt op als raadgever, bemiddelaar en bewaker van de belangen van de cliënt. De mentor is aanwezig bij gesprekken met de zorgaanbieder, legt het medische beleid samen met de arts vast, bespreekt het zorgplan en controleert of de daarin gestelde doelen worden behaald. De mentor heeft een regiefunctie en zet in op kwaliteit van zorg en leven voor de cliënt.

Er heerst regelmatig verwarring over de rol en verantwoordelijkheid van een professionele mentor. Een professionele mentor is geen maatje of begeleider. Dat betekent dat een mentor niet meegaat met uitstapjes en geen kleding of verzorgingsartikelen kan kopen. Ook gaat een mentor niet met ieder doktersbezoek mee ter begeleiding. Ten slotte houdt een mentor zich afzijdig van de financiën en is een mentor bijvoorbeeld niet bevoegd cliënten in te schrijven bij de gemeente.

De mentor neemt – wanneer nodig – beslissingen voor de betrokkene op het gebied van gezondheid en welzijn. De keuzes die de gementoreerde heeft, worden zo goed mogelijk aan hem of haar uitgelegd, waarna rekening wordt gehouden met diens wensen en voorkeuren. Een voorbeeld van zo’n keuze is de afweging tussen twee soorten medicijnen, waarbij de voor- en nadelen en (bij)werkingen worden besproken. De mentor bepaalt zo wat het advies aan de hulpverlener zal zijn. De mentor kan zich laten ondersteunen door deskundigen en om advies vragen. Ook kunnen er – soms ingrijpende – keuzes worden gemaakt op het gebied van wonen. Een aanleunwoning biedt bijvoorbeeld sneller hulp in noodsituaties dan een meer afgelegen woonhuis. Dan kan het woongenot worden afgewogen tegen het risico op ongevallen en de hulp die niet direct ter plekke kan zijn. De mentor beslist niet over zaken rond leven en dood. Alleen de wilsbeschikking van de betrokkene wordt meegenomen in (medische) beslissingen van deze aard. Wel kan de mentor de betrokkene blijven ondersteunen. De gementoreerde behoudt rechten zoals iedere burger: recht op informatie, recht op een waardige bejegening, klachtrecht, stemrecht, enzovoort. De mentor kan deze rechten van de gementoreerde gebruiken en deze ‘in de geest van’ vertegenwoordigen, voor dat deel wat de gementoreerde zelf niet meer kan.

Bewindvoering is een maatregel die wordt genomen door de rechtbank. De bewindvoerder is verantwoordelijk voor het veilig en verantwoord beheren van het vermogen en de financiën van de onder bewind gestelde. Tijdens het bewind betaalt de bewindvoerder de rekeningen en zorgt hij of zij voor een goede administratie. Bewindvoering is een belangrijk instrument om kwetsbare personen te beschermen en ervoor te zorgen dat hun financiële belangen op een verantwoorde manier worden behartigd. Na beoordeling door het kantongerecht wordt de bewindvoerder door de kantonrechter tot wettelijk vertegenwoordiger benoemd.

Bewindvoering is bedoeld voor personen boven de 18 jaar die niet in staat zijn om zelfstandig hun geldzaken en eigendom te beheren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij personen met een verstandelijke beperking, dementie, psychische problemen, verslaving of andere kwetsbaarheden. De rechtbank kan bewindvoering instellen om ervoor te zorgen dat hun financiële belangen op een verantwoorde manier worden behartigd door een bewindvoerder.

Een bewindvoerder is nodig wanneer een volwassen persoon niet meer in staat is om zelfstandig zijn of haar geldzaken te regelen:

• Als een persoon door psychische oorzaken als dementie, hersenletsel of een verstandelijke beperking niet meer in staat is geldzaken te overzien of te beheren.
• Als de administratie niet meer te overzien is.
• Als een persoon de post niet meer opent.
• Als er betalingsachterstanden en/ of schulden zijn ontstaan.
• Als er een schuldsanering is aangevraagd of is ingesteld en er daarnaast nog beheer van de financiën benodigd is ter voorkoming van nieuwe schulden.

Bewindvoering omvat het administreren en beheren van de onder bewind gestelde goederen en toekomstige goederen. Denk hierbij aan salaris, uitkering, loon, maar ook aan zaken zoals meubilair, sieraden, onroerende zaken, effecten, vorderingen en schulden. Soms heeft het bewind alleen betrekking op één specifiek goed, bijvoorbeeld een woning of spaarrekening. Na benoeming door de kantonrechter is de bewindvoerder eindverantwoordelijk voor de onder bewind gestelde zaken, met als hoofdtaak het beheren en in stand houden van het vermogen.

De werkzaamheden van een professioneel bewindvoerder omvatten onder andere:

• Het in kaart brengen van de financiële situatie van de cliënt.
• Het bijhouden van inkomsten en uitgaven.
• Het tijdig betalen van rekeningen voor vaste lasten.
• Het verstrekken van leefgeld aan de cliënt voor dagelijkse uitgaven.
• Het afhandelen van belastingzaken.
• Het aanvragen van toeslagen en uitkeringen indien nodig.
• Het helpen van de cliënt bij schulden.

Een bewindvoerder neemt beslissingen over het geld en bezit van de betrokkene. Dat doet hij of zij zoveel mogelijk in overleg met de betrokkene. Met toestemming van de kantonrechter mag een bewindvoerder soms echter ook alleen beslissen. De taken van een bewindvoerder omvatten onder andere:

• Financiële beslissingen: de bewindvoerder beslist over aan- of verkoop van goederen, zoals een auto of woning, en regelt contracten.
• Toestemming van de rechter: voor sommige beslissingen, zoals samenwonen, trouwen, en andere zaken die gevolgen hebben voor geldzaken, heeft de bewindvoerder toestemming (machtiging) van de rechter nodig.
• Beheer van geldzaken: de bewindvoerder beschermt het bezit van de betrokkene en regelt diens financiële zaken.

Wanneer er sprake is van bewind, worden specifieke bankrekeningen geopend om de financiën te beheren.

• Leefgeldrekening: er wordt door Infi+ een nieuwe leefgeldrekening op naam van de cliënt geopend bij Rabobank. Deze rekening krijgt een nieuwe bankpas die gebruikt kan worden voor dagelijkse uitgaven, zoals boodschappen.
• Beheerrekening: daarnaast wordt er bij Rabobank een beheerrekening op naam van de cliënt geopend. Infi+ beheert deze rekening en vanaf deze rekening worden vaste lasten, zoals huur en zorgverzekering, betaald.
• Spaarrekening: als het nodig is, wordt er ook een spaarrekening geopend op naam van de cliënt. Deze wordt beheert door Infi+.

De kantonrechter ziet er op toe dat het vermogen van de cliënt op een goede manier wordt beheerd. De rechtbank houdt toezicht op het werk van de bewindvoerder. Financiële beslissingen voor een bedrag van €2.000,00 of hoger worden voorgelegd aan de kantonrechter. Ieder jaar legt de bewindvoerder rekening en verantwoording af aan de kantonrechter.

Curatele is de zwaarste maatregel die de Nederlandse wetgeving kent. Hierom zal per casus moeten worden beoordeeld of een aanvraag mogelijk is, of dat alleen mentorschap en onderbewindstelling voldoende is.

In het mentorschapsplan wordt vastgelegd wat het doel van mentorschap is en welke afspraken er gemaakt worden om dit doel te bereiken. Voor het plan van aanpak bewind geldt dat het doel van het bewind en de afspraken om dat doel te bereiken worden vastgelegd. Ook in geval van curatele worden doel en afspraken om het doel te bereiken vastgelegd in een plan van aanpak.

In het plan worden ook afspraken vastgelegd over hoe de communicatie tussen mentor, bewindvoerder of curator en de cliënt of eventuele begeleiders en de eventuele zorginstelling zal plaatsvinden. De mentor zal de cliënt bijvoorbeeld gemiddeld zes keer per jaar bezoeken en tenminste één keer per jaar een zorgevaluatiegesprek met cliënt en eventuele begeleiders hebben.

De boedelbeschrijving geeft een overzicht van de bezittingen en schulden van de betrokkene aan het begin van het bewind of de curatele. Daarnaast omvat de boedelbeschrijving een schatting van de maandelijkse inkomsten en uitgaven. De bewindvoerder of curator dient deze boedelbeschrijving binnen vier maanden na zijn of haar benoeming in bij de rechter.

Een rekening en verantwoording is een overzicht van het inkomen, de uitgaven, bezittingen, vorderingen en schulden van de cliënt in het voorafgaande jaar. De bewindvoerder of curator stuurt dit jaarlijks naar de kantonrechter, tenzij de kantonrechter anders beslist. Als de cliënt hiertoe in staat is, wordt hem of haar gevraagd de rekening en verantwoording te ondertekenen.

De eindrekening en verantwoording geeft een overzicht van het inkomen, de uitgaven, bezittingen, vorderingen en schulden van de cliënt gedurende de laatste periode van het bewind of de curatele. Deze eindrekening en verantwoording wordt direct opgesteld nadat het bewind of de curatele eindigt. Dit kan gebeuren vanwege het overlijden van de cliënt, het beëindigen van het bewind of de curatele, of wanneer de bewindvoerder of curator stopt.

Beschermingsbewind en schuldhulpverlening worden vaak door elkaar gehaald, maar ze hebben verschillende doelen en taken.

Bewindvoering richt zich op het beheer van geldzaken voor personen die dit zelf niet kunnen, bijvoorbeeld vanwege een lichamelijke of geestelijke beperking. Het doel is om stabiliteit te bieden in de huidige en toekomstige financiële situatie.

Schuldhulpverlening daarentegen heeft als doel om problematische schulden van personen op te lossen. Het doel is om financiële stabiliteit te herstellen en schulden op een haalbare manier af te lossen.

Beschermingsbewind is een maatregel die door de kantonrechter wordt ingesteld en bedoeld is voor personen die door hun lichamelijke of geestelijke toestand tijdelijk of blijvend niet in staat zijn om hun financiële belangen te behartigen.

De WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) is een wet die door de rechter wordt gebruikt om de schulden van een persoon te saneren. Dit kan pas worden ingesteld als blijkt dat er geen regeling kan worden getroffen met de schuldeisers. Een WSNP-bewindvoerder ziet erop toe dat de cliënt zich optimaal inzet voor de aflossing van de schulden en dat er geen nieuwe schulden ontstaan.

Beschermingsbewind en WSNP-bewind kunnen samengaan.